Palmolie in voeding

Producten met palmolie

In Europa en Nederland wordt geraffineerde palmolie gebruikt in onder andere voedingsmiddelen, cosmetica en wasmiddelen. Geraffineerde palmolie is geurloos en lichtgeel waardoor het een waardevol ingrediënt is voor textuur en smaak in een breed scala aan producten, zoals margarine, snoepgoed, chocolade, ijs en bakkerijproducten. Het wordt ook veel gebruikt in zeep, kaarsen en cosmetica.

Voordelen van palmolie in producten

Palmolie:

• Is stabiel bij hoge temperaturen en behoudt zijn eigenschappen.
• Is nog steeds stabiel na verloop van tijd: palmolie is zeer geschikt voor gebruik in producten met een lange levensduur. Producten met palmolie behouden hun smaak en structuur – zoals knapperigheid of krokantheid – voor een langere periode.
• Heeft een neutrale smaak en geur: palmolie kan worden gebruikt in veel verschillende voedingsmiddelen zonder hun smaak of geur.
• Is vast of halfvast bij kamertemperatuur dat nodig is voor de fysische en chemische eigenschappen van bepaalde voedingsmiddelen.
• Heeft een zachte en romige textuur: Het zorgt voor stevigheid en goede consistentie van het product. Voedingsmiddelen met palmolie hebben een uitstekend mondgevoel dat voldoet aan specifieke kenmerken die nodig zijn in verschillende producten. 

 

Palmolievrije producten, kan dat?

Bij een deel van de producten is een alternatief zonder plantaardige olie mogelijk, maar dat product heeft dan andere eigenschappen. Denk bijvoorbeeld aan pindakaas die 100% van pinda’s is gemaakt – daarin ligt een laag olie bovenin de pot, wat bij pindakaas mét palmolie niet het geval is. Chocolade zonder palmolie is dof van kleur en smelt sneller. Het zit niet voor niks in 60% van de supermarktproducten. Als het eenvoudig weg te laten was, zou dat al gebeurd zijn.

Het nadeel van palmolievrije producten

Op steeds meer producten, waaronder margarine en halvarine, staat ‘palmolievrij’. Dat betekent dat de palmolie in het product is vervangen door bijvoorbeeld zonnebloemolie en shea. Alle alternatieven voor palmolie leveren minder olie per hectare op dan de oliepalmvrucht. Voor zonnebloemolie is bijvoorbeeld 5,5 keer meer landbouwgrond nodig dan voor palmolie. Omdat shea niet wordt gecultiveerd is de productiviteit niet goed te vergelijken met die van de productie van palmolie. Er zijn vergelijkingen die zeggen dat de productie van shea-boter tientallen tot honderden keren meer land nodig heeft dan die van palmolie. De vraag naar grond zou dus immens toenemen als we palmolie willen vervangen door shea, met alle gevolgen voor de natuur en landrechten.

Vooralsnog blijken shea-bomen niet goed te groeien op plantages, wat het zeer moeilijk maakt om te kunnen voldoen aan een hoge vraag naar plantaardige olie. Het duurt minimaal 15 jaar voordat de boom vrucht draagt.  

Zijn palmolievrije producten de oplossing?

Nee, steeds meer NGO’s (bijvoorbeeld het Wereld Natuur Fonds en Solidaridad), wetenschappers, bedrijven en beleidsmakers zijn ervan overtuigd dat het boycotten van palmolie geen oplossing is voor de problemen. 

In tegenstelling tot het oplossen van het probleem, zorgt dit er juist voor dat:

• Bedrijven hier in Europa minder palmolie kopen, waardoor de motivatie om duurzame palmolie te produceren afneemt en palmolieproducenten op zoek gaan naar klanten die niet geïnteresseerd zijn in duurzaamheid.
• Bedrijven alternatieve vetten of oliën kopen, waarvoor mogelijk meer land nodig is om dezelfde opbrengst te krijgen en er meer ontbossing en verlies van biodiversiteit optreedt. Zoals eerder benoemd in het geval van zonnebloemolie en shea.

 

Lees meer over duurzame palmolie

Hoe wordt palmolie in producten gebruikt?

Palmoliefracties

Bij het fractioneren van geraffineerde palmolie wordt de olie gescheiden in fracties met verschillende smelteigenschappen: een vloeibare (oleïne) en een vaste (stearine) fractie. Palmoleïne wordt verkocht als bakolie of gebruikt in de voedselproductie, zoals instant noedels en gefrituurde voedselproducten. Palmstearine wordt gebruikt om de harde bestanddelen (‘harde bestanddelen’) van margarines en shortenings* te maken. Palmoleïne kan verder worden gefractioneerd om superoleïne, harde stearine en palmolie te produceren. Super oleïne is een meer vloeibare fractie en is bestand tegen een lagere temperatuur dan palmoleïne voordat het stolt. De palmolie is een belangrijk bestanddeel van cacaoboteralternatieven.