Palmolie is een bijzonder product. Met name haar veelzijdigheid heeft er voor gezorgd dat deze olie de meest gebruikte plantaardige olie ter wereld is. Niet voor niets vind je het vandaag de dag terug in ongeveer 60% van alle samengestelde producten in de supermarkt. Palmolie wordt bijvoorbeeld veel gebruikt bij het produceren van koekjes. Palmolie zorgt er voor dat die lekker krokant en knapperig blijven. Maar het zit ook in margarine, die er dan juist weer smeuïg en goed smeerbaar door wordt.
Met deze olie, die afkomstig is uit de oranjekleurige vruchten van de oliepalm, kunnen we dus enorm veel. Ongeveer 35% van alle gebruikte plantaardige oliën wereldwijd is palmolie. Toch is hiervoor slechts 10% van de voor olie bedoelde landbouwgrond nodig. Dus vergeleken met andere gewassen levert de oliepalm per hectare zeer veel op. Deze hoge opbrengst in combinatie met haar multifunctionaliteit is ook de reden dat het niet eenvoudig is om palmolie te vervangen door andere oliën zonder dat er kwaliteitsverlies optreedt.
Wat is het probleem van palmolie?
De hoge opbrengst per hectare ten spijt, bij een niet-duurzame manier van produceren zorgt ook palmolie voor negatieve gevolgen . Duurzaam geproduceerde palmolie draagt daarentegen bij aan de bescherming van de biodiversiteit in tropische bossen. Sterker nog: 100% duurzame productie zou er voor zorgen dat er geen ontbossing meer nodig is. Daarnaast creëert het kansen voor miljoenen kleinere boeren wereldwijd.
De weg naar duurzame palmolie
Om de wereldwijde palmolieproductie duurzaam te maken is er een internationaal platform in het leven geroepen: de ‘Roundtable on Sustainable Palm Oil’ (RSPO). Het Wereld Natuur Fonds, Oxfam Novib, Solidaridad, en diverse lokale NGO’s maken deel uit van dit platform. Het werd opgericht door een samenwerkingsverband tussen maatschappelijke organisaties en de industrie. Nu zijn er al bijna 5000 leden.
Palmolie certificering
De RSPO heeft een standaard ontwikkeld voor duurzame palmolie: de RSPO- Principes en Criteria (RSPO P&C). Momenteel is ongeveer 19% van de geproduceerde palmolie wereldwijd RSPO gecertificeerd. Gecertificeerde palmolie beschermt het milieu en kleine boeren die ervan afhankelijk zijn voor hun levensonderhoud.
Waarom duurzame palmolie?De RSPO Principes en Criteria
De RSPO heeft een aantal principes en criteria waaraan duurzame palmolie zou moeten voldoen. Denk hierbij aan:
- De productie van palmolie mag op geen enkele manier tot ontbossing leiden. Daarnaast moeten HCV en HCS bossen (oftewel: bossen met een grote sociale- en milieutechnische waarde) in de omgeving van palmolieplantages worden beschermd. Ook is er een totaalverbod voor palmolieplantages op veenland.
- Een eerlijk loon voor werknemers in de palmolieketen. Hiervoor wordt een rekenmethode gebruikt die ontwikkeld is door de Global Living Wage Coalition.
- Het bieden van bescherming aan kwetsbare groepen. Voorbeelden zijn binnen de keten werkzame migranten en vrouwen. Daarnaast wordt er gedoeld op mensenrechtenverdedigers en inheemse gemeenschappen die met de palmolie productie te maken krijgen.
- Betere leef- en werkomstandigheden voor werknemers.
Waar komt palmolie vandaan?
De oliepalm (oftewel de Elaeis Guineensis) komt oorspronkelijk uit West-Afrika, maar wordt tegenwoordig geteeld in vrijwel alle gebieden rond de evenaar. Zo komt het grootste volume palmolie, 85% van de wereldproductie, uit Indonesië en Maleisië, maar ook steeds meer uit Afrika en Latijns Amerika. In producerende landen wordt palmolie zowel op grote palmolieplantages als op kleine familiebedrijven of landbouwbedrijven geteeld. Kleine boeren zijn verantwoordelijk voor ongeveer 40% van de totale palmolieproductie (bron: IUCN).
Hoe wordt palmolie gemaakt?
De palmolie wordt vervolgens gewonnen uit de vruchten van deze oliepalmen. Als de palmvruchten rijp zijn, wordt hij binnen 24 uur gestoomd en geperst. Bij dit proces komt er palmolie vrij. Dit wordt vervolgens gezuiverd waardoor er eetbare olie ontstaat die in allerlei producten kan worden verwerkt. Palmolie is een belangrijke grondstof die diverse producten smeuïg of juist stevig maakt. Denk hierbij aan margarines en koekjes, maar ook lippenstift en zeep.
Als gevolg van bevolkingsgroei en de toename van de welvaart in landen als China en India blijft de vraag naar palmolie sterk groeien. Momenteel wordt er jaarlijks meer dan 60 miljoen ton palmolie geproduceerd. Dit is bijna 40% van de wereldwijde productie van plantaardige olie. Palmolie gebruikt daarentegen slechts 7% van de landbouwgrond van alle plantaardige oliën.
De RSPO Principes & Criteria (P&C) worden iedere vijf jaar geëvalueerd. Daarnaast moet de RSPO ervoor zorgen dat de jaarlijkse evaluaties van de naleving strikt worden uitgevoerd. Volgens een recente analyse van natuurorganisatie IUCN is de RSPO standaard de meest strikte certificering die er is voor de palmoliesector.
Analyse van IUCN